انتقال سرژ اوریه به پرسپولیس با وجود اینکه یکی از بزرگترین نقل و انتقالات فوتبال ایران بود، تنها در چند روز به یک بحران مدیریتی برای این باشگاه تبدیل شد. این بحران ناشی از اشتباه مدیران پرسپولیس برای امضای قرارداد با اوریا بدون گذراندن تست های پزشکی بود چرا که پس از انجام تست های پزشکی مشخص شد مدافع ساحل عاجی به بیماری هپاتیت B مبتلا است و تا زمانی که دوز ویروس فعال در بدنش کم نشود نمی تواند برای پرسپولیس بازی کند. حالا پس از هفته ها بالاخره اوریه موفق شد برای حضور در لیگ برتر مجوز پزشکی بگیرد و اولین بازی خود را برای پرسپولیس مقابل ذوب آهن انجام دهد. با این حال، همچنان نگرانی در مورد حضور او در مستطیل سبز وجود دارد. البته نه برای سلامتی ستاره ساحل عاج، بلکه برای سلامتی سایر بازیکنان. در نتیجه، پرونده یوریا موضوع مهمی را باز کرد. آیا ملاقات با ورزشکاران مبتلا به هپاتیت خطرناک است؟

او مانند اوریا در اروپا بدون مشکل بازی کرد

پس از اتفاقی که برای اوریه افتاد، این سوال مطرح شد که چگونه سرژ اوریه سال ها در باشگاه های بزرگ اروپایی مانند پاری سن ژرمن، تاتنهام، ویارئال و ناتینگهام فارست بدون مشکل به فعالیت حرفه ای خود ادامه داد اما در ایران محروم شد؟ پاسخ این سوال در میزان ویروس فعال در بدن نهفته است.

هپاتیت B یک بیماری مزمن و طولانی مدت است. او در دوران حضورش در باشگاه های اروپایی تحت نظر پزشک بود و با مصرف منظم داروهای ضد ویروسی بیماری خود را در مرحله «غیرفعال» (با بار ویروسی کم) نگه داشت. در این شرایط پروتکل های پزشکی ورزشی اروپا و فیفا که بر عدم تبعیض تاکید دارد، به هیچ وجه او را از بازی منع نکرد.

زهرا هراتیان، رئیس IFMARK به صراحت به این نکته اشاره کرد: اوریه قبلاً از این بیماری رنج می برد و داروهای خود را در اروپا مصرف می کرد، اما متأسفانه مصرف آنها را قطع کرد که منجر به افزایش دوز ویروس (بار ویروس) در بدن وی شد. به دنبال تصمیم اوریا برای توقف درمان و در نتیجه افزایش بار ویروسی در بدن او، از استفاده از زمین فوتبال محروم شد.
هپاتیت دشمن خاموش کبد است

برای درک درست داستان، ابتدا باید ماهیت بیماری را درک کرد. هپاتیت به معنای التهاب کبد است و به انواع مختلف A، B، C، D، E طبقه بندی می شود. کبد یکی از حیاتی ترین اندام های بدن است که مسئول سم زدایی و تولید پروتئین های خون است. بنابراین، التهاب کبد (هپاتیت) می تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد و در دراز مدت منجر به سیروز یا سرطان کبد شود.

بر اساس تعاریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)، دو نوع هپاتیت B و C در بحث مزمن بودن بیماری اهمیت ویژه ای دارند. هپاتیت B (HBV) که اوره به آن آلوده است و هپاتیت C (HCV) هر دو عمدتاً از طریق خون و مایعات بدن منتقل می شوند و می توانند به عفونت های مزمن تبدیل شوند. تفاوت اصلی این است که یک واکسن بسیار موثر برای پیشگیری از هپاتیت B وجود دارد، در حالی که هپاتیت C را می توان به طور قطعی با داروهای ضد ویروسی خوراکی (DAAs) درمان کرد.

خطر انتقال هپاتیت در فوتبال

یکی از دلایل اصلی ایجاد حاشیه در اطراف عفونت اوریا، ترس از انتقال بیماری در هنگام برخورد و جراحات خونی بود. باوری که برای تمسخر و تحت فشار قرارداد ستاره ساحل عاج نیز ناجوانمردانه مورد استفاده قرار گرفت. اما نگاه علمی به این خطر تصویر کاملاً متفاوتی را ارائه می دهد. دکتر سید مؤید علویان، استاد بیماری های گوارش و کبد و رئیس انجمن مطالعات کبد ایران با قاطعیت اظهار داشت: از نظر علمی هیچ منع پزشکی برای افراد مبتلا به هپاتیت B برای بازی فوتبال وجود ندارد.

توضیح دهید که راه اصلی انتقال هپاتیت B از طریق تماس خون به خون یا مایعات آلوده به خون است، نه از طریق عرق، بزاق یا مقاربت اتفاقی. به همین دلیل خطر در ورزش هایی مانند کشتی و بوکس که تماس بدنی بیشتر و احتمال خونریزی وجود دارد بیشتر است، اما در مورد فوتبال که در رده «ورزش های تماس محدود» طبقه بندی می شود، خطر بسیار کم است.
خطر انتقال HBV یا HCV از یک بازیکن آلوده به بازیکن دیگر در طول مسابقات فوتبال به طور رسمی گزارش نشده است. مقالات منتشر شده در مجلات معتبر مانند Sports Medicine – Open خطر انتقال هپاتیت B در تماس های ورزشی را 1 در 850000 تا 4.25 میلیون مسابقه تخمین زده اند که نشان دهنده خطر “بسیار کوچک” است. زهره هراتیان، رئیس آیفمارک نیز در خصوص پرونده اوریا بر دشواری انتقال این بیماری در شرایط عادی فوتبال تاکید کرد و حواشی ایجاد شده را تا حد زیادی بی اساس دانست.

علاوه بر این، باید توجه داشت که خطر بیشتر هپاتیت در بین ورزشکاران در درجه اول به دلیل عوامل غیر ورزشی مانند استفاده از داروهای تزریقی (Nyroza) یا سفر به مناطق و کشورهای با خطر بالای هپاتیت است تا ماهیت تماس ورزشی.

چگونه خطر انتقال هپاتیت را در ورزش از بین ببریم؟

با توجه به خطر ناچیز انتقال در فوتبال، مورد اوریا نشان داد که اگرچه عفونت هپاتیت B مانع فعالیت حرفه‌ای نمی‌شود، قطع درمان و افزایش «بار ویروسی» می‌تواند به طور موقت منجر به ممنوعیت فعالیت شود. مشکلی که با اوریا پیش آمد.

هدف اصلی کنترل هپاتیت B سرکوب ویروس با داروهای ضد ویروسی است تا زمانی که بار ویروسی (HBV DNA) به مقدار زیر 200 IU/mL برسد. این پروتکل خطر انتقال را به حداقل می رساند. به عنوان مثال، در مورد اوریا، دکتر علویان تاکید کرد که او فقط نیاز به مراقبت و معاینه منظم دارد. اتفاقی که افتاد و پس از چند هفته درمان و تایید IFMARK مبنی بر اینکه شاخص های بیماری به مرز رسیده است، سرانجام اوری کارت بازی خود را دریافت کرد و برای اولین بار در بازی با ذوب آهن برای پرسپولیس به میدان رفت.

ورزش محل تبعیض نیست

بررسی پرونده اوریا و واکنش های ناشی از بیماری این بازیکن نشان می دهد که هنوز مشکلات فرهنگی عمیقی در ورزش ایران وجود دارد. در سطح بین المللی، نه فیفا و نه کمیته بین المللی المپیک (IOC) محدودیتی برای شرکت ورزشکاران مبتلا به هپاتیت B یا C در مسابقات ندارند، زیرا شواهدی مبنی بر انتقال هپاتیت در فوتبال ناچیز است.

علاوه بر این، منشور المپیک و اسناد حقوق بشر فیفا تصریح می کند که هر فرد باید بتواند بدون هیچ تبعیضی در ورزش شرکت کند. موضوعی که هراتیان آن را برجسته کرده بود. او گفت: “طبق قوانین ضد تبعیض، IFMARK نمی تواند اوریا را فقط به دلیل ابتلا به هپاتیت B از بازی منع کند. هرگونه ممنوعیت نقض آشکار اصول بین المللی خواهد بود.”

البته برای کنترل این بیماری پروتکل های بهداشتی نیز در نظر گرفته شده است. پروتکل اصلی بهداشتی قانون خون است. در صورت خونریزی، بازی باید متوقف شود، زخم باید به طور کامل پانسمان و بررسی شود و بازیکن تنها پس از قطع کامل خونریزی می تواند به زمین بازگردد. این قانون ابزار اصلی کنترل خطر انتقال بیماری های خونی در فوتبال است.
وظیفه اوریا

بررسی زندگی ورزشکاران مبتلا به اختلالات خونی نشان می دهد که یک بیماری مزمن پایان یک شغل نیست، بلکه آغاز یک مسئولیت اجتماعی است. میکی مانتل، اسطوره بیسبال، سال ها پس از پایان دوران حرفه ای اش، به هپاتیت C مبتلا شد. وی پس از ابتلا به سرطان کبد ناشی از هپاتیت C از مردم خواست به اهدای عضو توجه کنند.

علاوه بر این، مجیک جانسون در بسکتبال (که به اچ آی وی مبتلا شد) باید به عنوان یک الگوی تأثیرگذار نام برد. او با اعلام وضعیت خود در سال 1991، تابوی بیماری خون را شکست و موجی از آزمایشات و آگاهی جهانی را به راه انداخت و ثابت کرد که زندگی حرفه ای با کنترل بیماری نه تنها ممکن است، بلکه الهام بخش است. این ورزشکاران نشان داده اند که بیماری مزمن می تواند فرصتی برای شفاف سازی و تغییر قوانین سلامت ورزشی باشد. دلیل بر تبعیض نیست. اوریا نیز باید در این مسیر حرکت کند و مسئولیت اجتماعی خود را در این زمینه انجام دهد.
داستان سرژ اوریر اگرچه با انتشار مجوز بازی و کنترل بار ویروسی به پایان رسید، اما حقیقتی تلخ را فاش کرد; فوتبال ایران همچنان با «انگ» بیماری‌های مزمن و عدم درک صحیح علمی از خطرات آن دست و پنجه نرم می‌کند. مهمترین نکات برای کنترل هپاتیت در ورزش که باید به فرهنگ عمومی تبدیل شود، شامل موارد زیر است:

1. واکسیناسیون HBV: مهمترین اقدام پیشگیرانه، واکسیناسیون هپاتیت B برای همه ورزشکاران غیر آلوده است.
2. درمان و نظارت مستمر: ورزشکار مبتلا باید تحت درمان دارویی قرار گیرد و بار ویروسی خود را در سطح کنترل شده حفظ کند.
3. اجرای دقیق قانون خون: اجرای دقیق پروتکل “قانون خون” (قطع بازی برای درمان زخم های خونریزی دهنده) تنها راه موثر برای کنترل خطر در زمین بازی است.
4. در خاتمه باید گفت ورزش محل هیچ نوع تبعیض نیست و بیماری های مزمن نباید و نمی توانند پایان رویا یا بهانه ای برای تبعیض باشند.